BUDVA *** VJEČITA LJEPOTICA JADRANA

Ispod strmih vrhova Lovćena pruža se budvanska rivijera.

Budva je metropola crnogorskog turizma zahvaljujući velikom broju plaža koje obiluju svojom ljepotom. Rivijera je na najljepšem dijelu Crnogorskog primorja, pa nije čudno što predstavlja najpoželjniju turističku destinaciju. Pruža se od Jaza do Buljarice, i obuhvata gotovo četvrtinu atraktivnog priobalnog pojasa Crne Gore ili tridesetak kilometara razuđene obale, dok pješčane plaže prekrivaju skoro polovinu priobalja...

- - - LEGENDA - - -

Najpoznatiju autentičnu legendu o postanku Budve iznosi Stefan Vizantinac (VI v.) prenoseći navode Filona iz Biblosa iz II vijeka nove ere, a vezuje je za mitsku ličnost Kadma, herosa iz Beotije i osnivača grada Tebe, sina feničanskog kralja Agenora i kraljice Telefase.Kadmo je napustio zavičaj trazeći svoju sestru Europu koju je oteo Zevs. U toj potrazi boravio je u mnogim grčkim gradovima, da bi se po naredbi Delfijskog proročišta skrasio u Beoti i tu osnovao čuvenu Tebu kojom je dugo vladao. Bogovi su mu ovdje za ženu dali Harmoniju, ćerku boga Aresa i Afrodite.

U dubokoj starosti supružnici su prognani iz Tebe i na volovskoj zaprezi se uputili u zemlju Enhelejaca, gdje su osnovali novi grad – Budvu (Bouthoe).Po predanju Budva je i dobila ime po volovima koji su doveli Kadma i Harmoniju u ove krajeve (grčki: bous – vo).Enhelejcima je prorečeno da će pobjediti svoje susjede Ilire ako za vođu izaberu Kadma. Pošto su tako i učinili, predvođjeni Kadmom pobjedili su Ilire i zagospodarili njihovom zemljom.Harmonija je ovdje Kadmu rodila sina Ilirija, a pred smrt su zbog ubistva zmaja-Aresovog sina, po kazni bogova, pretvoreni u zmije sa karakterističnim plavim pjegama. Njihov grob se, po predanju, nalazi negdje na prostoru Boke Kotorske ili Drača.

- - - ISTORIJA - - -

Kao što ukazuju antički istorijski izvori, pisani spomenici i bogatstvo arheološkog materijala, Budva predstavlja i jedan od najstarijih urbanih centara na Jadranu, star preko 2.500 godina. Mnoštvo spomeničkog nasljeđa Antike i Srednjeg vijeka upućuju na kontinuiran i aktivan život ovog drevnog grada. Iliri, odnosno ilirsko pleme Enhelejci, smatraju se najstarijim autohtonim stanovništvom Budve.


U V vijeku prije nove ere, grčki tragičar Sofokle, među prvim piscima, pominje Budvu i to kao “grad Ilirije”.

U IV vijeku prije nove ere kolonizuju je Grci, kada postaje bogato trgovačko središte (emporion), dok je sredinom II vijeka prije nove ere, ili, preciznije 168. godine, osvajaju Rimljani. U I vijeku n.e. rimski pisac Plinije Stariji je pominje kao „utvrđeni grad rimskih građana“. Budva u tom periodu ima sve odlike pravog rimskog grada sa monumentalnim građevinama, popločanim ulicama i masivnim bedemima. U okviru Rimskog carstva ostaće sve do njegovog raspada 395.godine.
Nakon razornog zemljotresa koji je zahvatio budvansko područje, godine 518., Budvom počinju da vladaju vizantijski carevi (535. god.), a po Konstantinu Porfirogenitu, vizantijskom caru iz X vijeka, u IX vijeku, tačnije poslije 841.godine trajno počinju da se u njoj nastanjuju Sloveni, mada postoje podaci o nadiranju slovenskih plemena već u VII vijeku. Većinsko romansko stanovništvo se postepeno stapa sa slovenskim namećući pridošlicama hrišćansku vjeru. Kobne 841.godine, Budvu razaraju Arapi (Saraceni) napadnuvši je s mora. Postoje podaci da su je i Avari još u VI i VII vijeku napadali, pljačkali, pa i nastanjivali, tako da se jedno vrijeme i budvanski zaliv nazivao Avarorum sinus. Vizantijski car Vasilije I ( 867-886 ) istjeruje Arabljane sa istočnih obala južnog Jadrana. Svjedočanstvo relativno brzog oporavka Budve i njenog uspona u X i XI vijeku je podatak da je između 1089.godine i sredine XII vijeka postala episkopsko središte sa katedralnom crkvom Sv. Ivana Krstitelja, a kao takva bila i jedan od predmeta spora između barske i dubrovačke arhiepiskopije.

Pored Raške, prvog centra slovenske srpske države, u XI vijeku se formira i Zeta, bivši Dioklion (Duklja), zahvatavši oblast stare rimske provincije Prevalitane u okviru koje se nalazila i Budva. U toku I Krstškog rata (1096.) ovuda su prošli i logorovali Krstaši. Između 1184. i 1186. godine grad potpada pod vlast države Nemanjića i u njenom sastavu se nalazi sve do sredine XIV vijeka kada prelazi u ruke Balšića.

Za vrijeme Nemanjića, odnosno vlasti Cara Dušana (prva pol. XIV vijeka), nastaje »Statut grada Budve«, kao prvi zakonodavni akt koji je Budvi obezbjeđivao izvjesnu samostalnost. U drugoj polovini XIV i početkom XV vijeka njome nakratko upravljaju, prvo Balšići, pa Radič Crnojević, pa Sandalj Hranić i, na kraju, Đurđe Stracimirović. Nakon smrti Đurđa Stracimirovića, Budva prelazi u ruke Mlečana koji je 1403. ustupaju Balši III, pod čijom se upravom sa manjim prekidima nalazila sve do 1419. godine, kada je ponovo preuzimaju Mlečani. Kratko vrijeme je u svojoj vlasti drži i despot Đurađ Branković, da bi 1442. konačno pripala Veneciji pod kojom ostaje sve do pada Republike 1797.godine.

U periodu mletačke vlasti u Budvi je izgrađeno malo brodogradilište za gradnju manjih brodova za obalnu plovidbu.Najkarakterističniji antički i srednjevjekovni nazivi za Budvu su: Buthoe, Budua, Butua, Butoba, Budova i Civitas Antiqua, odnosno Stari grad. Od 1797. do 1806. godine Budva se nalazi pod okupacijom Austrije, pa zatim, od 1806. do 1807, njome vlada rusko crnogorska uprava, da bi se između 1807. i 1813. našla pod francuskom okupacijom, a onda, ponovo, pod austrijskom, pod kojom ostaje sve do 1918.godine, kada je oslobađa Srpska i Crnogorska vojska. Drugi svjetski rat odnosi brojne žrtve iz ovog kraja u borbama protiv fašističkih zavojevača.

Konačno, 22. novembra 1944.godine, Budva biva trajno oslobođena.

- - - GEOGRAFSKI SMJEŠTAJ I STANOVNIŠTVO - - -

Budvanska rivijera zauzima središnji dio Crnogorskog primorja, a obuhvatra površinu od 122km kvadratna. Gotovo četvrtinu atraktivnog priobalnog pojasa Crne Gore ili 25 kilometara razuđene obale, zauzima Budvanska opština, a pješčane plaže prekrivaju 11. 310 metara.
Geografske koordinate su 42°10'-42°20' N i 18°48'-19°00' E.

U opštini Budva nalazi se oko 17.000 stanovnika. Najveca naselja su Budva sa oko 10.000 stanovnika, zatim Petrovac sa 4.000 stanovnika, Sveti Stefan sa blizu 2.000 i Bečići u kojima živi oko 1.500 stanovnika. Duž rivijere nanizano je četrdesetak naselja, sela i zaseoka.

- - - KULTURNA OBILJEŽJA - - -

Ljubitelji pozorišta, koncerata, književnih večeri, kako poznatih tako i književnika koji treba da se afirmišu, likovne i muzičke umjetnosti, mogu uživati u raznovrsnosti programa koji traje od sredine jula do kraja avgusta.Krajem juna međunarodni muzički festival »Pjesma Mediterana« okuplja brojna poznata imena iz svijeta muzike, od kojih većinu tokom čitavog ljeta možete sresti u metropoli turizma, a održava se tri noći na Trgu Slikara ispred zidine Starog grada. Pored takmičarskog dijela domaćih i stranih izvođača u mediteranskoj i pop muzici, u revijalnom dijelu se perdstavljaju svjetski poznata imena iz svijeta muzike i mode.

Među institucijama kulture najvažnije mjesto zauzima JU »Muzeji, galerija i biblioteka« Budva. Kao što iz imena institucije proističe, ona se u osnovi bavi muzejskom, galerijsko-izložbenom i bibliotečkom djelatnošću. Takođe organizuje književne večeri i okrugle stolove afirmišući književni medij i pokrećući bitna kulturološka pitanja. Ustanova, pored radnih jedinica, sadrži i konzervatorsko-restauratorsku službu, kao i službu preventivne zaštite spomeničkog fonda. U okviru Spomen doma »Stefan Mitrov Ljubiša«, organizuje, već tradicionalnu, manifestaciju »Ljubišini dani« (27-28. februar) u okviru koje se svake četvrte godine održavaju simpozijumi sa međunarodnim učešćem, posvećeni životu i djelu ovog našeg istaknutog pisca. U okviru institucije uspješno funkcioniše i izdavačka kuća »Mediteran«-Budva.

U Budvi je i sjediste "Zeta-filma", jedine filmske kuće u Crnoj Gori, koja se bavi prometom i proizvodnjom filmova. Ovo preduzeće u centru grada ima veliku bioskopsku dvoranu, pogodnu za održavanje i drugih kulturnih priredbi.

- - - KLIMA - - -

Budva ima tipičnu mediteransku klimu sa blagim zimama i toplim i suvim ljetima. U priobalju, zaklonjenom od unutrašnjosti visokim gorskim zaleđem, klimatske prilike su još blaže, pogodnije i ugodnije. Nema izrazito velikih temperaturnih razlika, ekstrema padavina i snage vjetrova, pa su klimatske prilike ujednačenije nego u susjednim krajevima. Budvansko je primorje među najtoplijim predjelima u Crnoj Gori.

Ponajviše je u julu vrućih dana, sa temperaturom višom od 30.0° C. Hladnih dana, dana sa temperaturom ispod nule najviše je u januaru .Budvansku rivijeru krasi toplo more: februar 11, 7°C, avgust 24, 7°C. Od maja do oktobra more je u prosjeku toplije od 18°C. Sezona kupanja pocinje 10. maja i traje do 8. novembra tj. 182 dana.

Vjetrovi su najčešći iz sjevernog kvadranta, a najučestaliji su od oktobra do marta.

Bura ili sjever plahovit je vjetar koji duva sa kopna. Bura je vjetar vedrog i lijepog vremena, ali je olujna bura najopasniji vjetar na Jadranu. Srećom, u Budvi je prava rijetkost. Po pravilu ga nema u ljetnjim mjesecima, češći je u novemru i decembru.
Jugo ili široko pratilac je oblačnog i kišovitog vremena, a duva s mora prema kopnu. Najčešći je zimi kad je i oborina najviše. Taj vjetar, međutim pogoduje širenju mediteranske vegetacije. Maestral, sjeverozapadnjak, prati pravac naše obale. Duva ljeti, prijatan je i osvježava. Javlja se oko 10 sati, a zamire oko 17. Pogoduje jedriličarenju i daskarenju.
Tu su još i: Pulenat, Lebić, Lebićada, Tramuntana, Levanat.

- - - SPORT - - -

FK "Mogren" je u više navrata bio član Prve lige, VK "Budvanska rivijera" je već dugi niz godina prvoligaš, a OK "Budvanska rivijera" je jedna od najboljih ekipa u zemlji. Zapažene rezultate postižu i bokseri BK "Budva", košarkaši KK "Mogren - HTP Miločer" i boćarski klub “Budva”.

U Budvi postoji veliki broj sportskih objekata što predstavlja dobar preduslov za razvoj sportskog turizma. Fudbalski stadion "Mogrena" nalazi se uz Slovensku plažu a predvidjena je izgradnja modernog stadiona u naselju Dubovica. "Mediteranski sportski centar" je posljednjih godina postao mjesto većine sportskih dešavanja u Budvi. U gradskoj luci se nalazi otvoreni bazen koji koriste plivači i vaterpolisti, a u toku je izgradnja novog zatvorenog bazena. Područije opštine je bogato teniskim terenima. Najviše ih je u okviru turističkog naselja "Slovenska plaža". Postoje tereni i u Bečićima, Svetom Stefanu i Petrovcu. Na područiju opštine održava se više sportskih turnira a najviše ih je tokom ljetnje sezone.

- - - ANDRENALNE AKTIVNOSTI - - -

Počevši od ronjenja, skijanja na vodi do letjenja paraglajderom, uslovi i destinacije su idealni.

BUNGEE JUMPING O popularnosti Bungee Jumping –a u svijetu suvišno je govoriti. Ono što je važno je da se u njemu možete oprobati ako posjetite Slovensku plažu u Budvi na kojoj se nalazi platforma visoka 40 metara. Svoj skok možete dokumentovati fotografijom i video snimkom.

PARAGLIDING Nedaleko od Budve nalaze se Brajići - najpoznatija destinacija za paraglajding u Crnoj Gori. Uzletište je smješteno na 760 m nadmorske visine sa doletištem na bečićkoj plaži. Smjer leta je jug, jugoistok, jugozapad i tokom čitavog ljeta pruža se prelijep pogled na Budvu i čitavu njenu rivijeru.

AQUA SKI Budva Od uvođenja ski žičara,skijanje na vodi je postao znatno pristupačniji i jeftiniji sport. Jedna takva se nalazi i u Budvi, na bečićkoj plaži, na njenom zapadnom kraju a u godini u kojoj je otvorena proglašena za najljepše skijalište na svijetu.Zbog svoje sigurnosti, prilagodljivosti brzina, načina polaska sa platforme i korišćenja raznovrsne opreme ova žičara pruža mogućnost rekreacije i zabave svim uzrastima, a u isto vrijeme ih mogu koristiti i vrhunski sportisti.

RONJENJE Ronjenje u budvi predstavlja poseban je doživljaj za sebe a omogućiće vam ga brojni ronilački klubovi stacionirani po budvanskoj rivijeri koji svakodnevno organizuju kurseve ronjenja i posjete atraktivnim lokacijama. U priobalna području dubina mora uglavnom se kreće do 35 m odakle prelazi u pjeskovito dno. Podvodno stijenje je bogato florom; kolonijama gorgonija i korala, dok su pjeskovite padine prekrivene posidanijom. Roniocima se takođe pruža prilika da fotografišu jata zubataca, orada, kantora, cipola i druge ribe, dok su veoma česti primjeri velikih kirnji, ugora, murina, golubova, raža i jastoga. Ljetnja temperatura mora uglavnom se kreće od 21-25° C, što omogućava ugodno ronjenje.

Najveće bogatsvo budvanske rivijere predstavlja 19 plaža:

Jaz

Mogren

Ričardova glava

Pizana

Slovenska plaža

Ocaso

Guvance

Bečićka plaža

Kamenovo

Pržno

Miločerska plaža

Kraljičina plaža

Sveti Stefan

Crvena Glavica

Drobni pijesak

Perazića Do

Petrovačka plaža

Lučice

Buljarica

Ostrvo Sveti Nikola





POSEBNA ATRAKCIJA - HAVAJI u Crnoj Gori!

Najveća izletnička atrakcija zvanično se zove ostrvo Sveti Nikola. Obala se spušta vertiklno u more, a između je više malih skrovitih uvala. Na ostrvu su tri pješčane plaže, koje djeluju ''divlje'' zbog bogate mediteranske vegetacije. Tu je i prirodni rezervat jelena lopatara i muflona, koji svake večeri, na radost turista, dolaze do restorana po vodu. Havaji su udaljeni od Starog Grada nešto manje od dva kilometra!

- - - IZLASCI I PROVOD - - -

Grad je bez industrije, okrenut isključivo turizmu i trgovini, a donedavno i ribarenju.

Budva je ljeti grad mladih, velika diskoteka na otvorenom , sa brojnim restoranima i kafićima za sve ukuse.
Mnoštvo klubova (BK Music club, Ocaso, Trocadero Red i Trocadero ) i barova (MB Ice club i The Old Fisherman's Pub )čini grad stalno budnim, sa provodima do ranih jutarnjih časova!
Sinonim je zabave za sve ljude željne provoda!

- - - STARI GRAD - - -

Stari grad je najprivlačniji dio Budve. Podignut je na ostrvcu koje je pješčanom prevlakom bilo spojeno sa kopnom i tako preraslo u poluostrvo. Ovakva poluostrva koja su prava rijetkost nazivaju se tombolo. Među najpoznatijim tombolima je Sveti Stefan, dok se za Budvu i zaboravilo da je to bila.

Stari grad čini jedinstvenu arhitektonsku i urbanističku cjelinu koja kao naselje postoji još od antičkih vremena. Istorijski izvori, pisani spomenici i bogatstvo arheološkog materijala ukazuju na to da Budva predstavlja jedan od najstarijih urbanih centara na Jadranu, star preko 2.500 godina. Posebna atrakcija Starog grada su njegove zidine koje najvećim dijelom potiču iz srednjeg vijeka, iz perioda Mletačke vladavine. U zemljotresu 1667. g. Budva je srušena a na temeljima starih zidina podignute su nove. Još jednom su bivale oštećene u zemljotresu 1979. g. poslije kojeg je čitav grad obnovljen i uredjen. Danas urbani prostor grada odiše jedinstvom, zahvaljujući skladu spleta uličica i trgova iz kasnog srednjeg vijeka koji čine cjelinu sa čvrstim bedemima, njihovim kulama i gradskim kapijama. Tu gdje se nalaze brojne galerije, šoping centri, barovi i ugodni restorani i gdje se miris mora i pržene ribe prepliću se sa zvucima muzike u vrelini ljetnje noći svako će naći kutak za sebe. Stari grad predstavlja živi izložbeni prostor u kojem se održavaju brojne priredbe u ambijentu originalnih kaleta i nevelikih pjaca. Trg pjesnika i Grad teatar nazivi su koji ukazuju na festivalski karakter Budve.

Svetlana Kosić